ستلج ارار دیاں سکھ ریاستاں(2)

ستلج ارار دیاں سکھ ریاستاں

اس سندھی دیاں شرطاں انوسار رنجیت سنگھ نوں ستلج-جمنا دوآبے وچ نویاں مہماں لے کے جان توں روک دتا گیا، پر پہلاں جتے اتے اس دے ادھیکار وچ چلے آ رہے علاقیاں نوں لاہور سرکار دا بھاگ منّ لیا گیا۔ اس سمیں ستلج دریا توں پورب-دکھن ولّ رنجیت سنگھ دی پربھوستا ادھین پروان کیتے گئے علاقیاں دا ویروا اس پرکار ہے :
1. ساہنیوال : لدھیانے دے انگریز ایجنٹ پاس لاہور دربار ولوں نیوکت ایجنٹ لالا رام دیال دی مالکی۔ 2. بھرتگڑھ، بہلولپر، چمیلگڑھ اتے لابانگڑھ : جماندار خوش حال سنگھ دی مالکی 3. پھتہگڑھ اتے گھنگرانا : مالک پولا سنگھ اتے ٹکا سنگھ 4. دھرمکوٹ : حاکم رائے دے ادھین 5. چوہڑ چکّ : سوڈھی جواہر سنگھ دی مالکی 6. محلاں : س: سدا سنگھ دی جاگیر 7. سہولی : س: دھنا سنگھ ملوئی دی جاگیر 8. نورپور : س: مان سنگھ ککڑ دی جاگیر 9. سوہالا اتے ٹوڈرپر : س: میگھ سنگھ ککڑ اتے جماندار پیر بخش دی جاگیر 10. موتیوالا : س: دیا سنگھ، چمن سنگھ اتے سردار سنگھ دی جاگیر 11. تلونڈی سیداں اتے ڈھلواں 12. بٹر : سوڈھی جوگا سنگھ دی جاگیر 13. رسولپر : دیوان رنگی داس دی جاگیر 14. ایتیانا : بھائی رام سنگھ دی جاگیر 15. زیرا : سر بلند خاں دی جاگیر 16. ملوال : یوسف خان دی جاگیر 17. ممدوٹ اتے باہمنیوالا : کتبدین خاں دی جاگیر 18. کھائی، وزیرپر اتے مرید کے : س: دھرم سنگھ دی جاگیر 19. ماڑی : س: فتح سنگھ سرہالی والے دی جاگیر 20. کاؤنکے : س: دھرم سنگھ اٹاری والے دی جاگیر 21. جھنڈیانا : س: جوند سنگھ دی جاگیر 22. راجیانا : بھائی ہری سنگھ اتے کروڑا سنگھ نوں دان وچ سونپیا 24. تگل : بھائی موہر سنگھ نوں دان وچ سونپیا
جہڑے علاقے سدھے طور اتے مہاراجہ رنجیت سنگھ دی ادھینگی منے گئے، اوہناں دا ویروا ایوں ہے :
1. بہک بودلاں، 2. کوٹکپورا، 3. مکتسر، 4. بھگتا، 5. امرالا، 6. سنگھاں والا، 7. ماکھووال۔
اس توں بناں کجھ ہور علاقے وی سن جہڑے مہاراجہ رنجیت سنگھ نے وبھنّ راجیاں اتے سرداراں وچ ونڈ دتے سن اتے جنہاں علاقیاں نوں اوہ لاہور دربار دا حصہ مندا سی، پر انگریز اس گلّ نال سہمت نہیں سن۔ ایہناں علاقیاں اتے اوہناں اتے قابض راجیاں/سرداراں دا ویروا اس پرکار سی :
1. پتوکی، بدھنی، ہمتپرے دا علاقہ جو مہاراجہ رنجیت سنگھ دی سسّ مائی سدا کور دے قبضے وچ سی۔ 2. تہاڑا، کوٹ عیسیٰ خاں، سدرخان، بسی، نرائنگڑھ، کھواسپرا علاقہ جس دا قبضہ مہاراجہ رنجیت سنگھ ولوں راجا فتح سنگھ آہلووالیا نوں دتا گیا سی۔ 3. ماچھیواڑا : سوڈھی فوجدار سنگھ دی جاگیر 4. چمکور : سوڈھی اتم سنگھ دی جاگیر 5. کلال ماجرہ : س: ہمت سنگھ جلھیوالا دی مالکی 6. گورو ہرسہائ : سوڈھی گلاب سنگھ دی مالکی 7. آنندپور : سوڈھی اچلا سنگھ، سوڈھی ترلوک سنگھ، سوڈھی رام سنگھ اتے سوڈھی چیت سنگھ دی جاگیر 8. سیالبا : س: دیوا سنگھ دوابیا دی مالکی 9. فروزپور : س: دھنا سنگھ دی ودھوا لچھمن کور دی مالکی
دوواں سرکاراں درمیان ڈھیر ساری خط وکتابت اپرنت ہوئے فیصلیاں انوسار پہلے ستّ علاقے تاں مہاراجہ رنجیت سنگھ دی مالکی والے منّ لئے گئے پر پچھلے دوواں علاقیاں بارے سہمتی نہ بن سکی۔
ہور تاں ہور، جد 3 نومبر 1834 نوں جیند دے راجے سنگت سنگھ دے اؤلادہین مر جان کارن گدی دا کوئی وارث نہ رہا تاں گدی کس نوں سونپی جاوے؟ ایہہ نرنا انگریز ادھیکاریاں دے ہتھ سی۔ جد اوہناں جیند دے پوربلے راجے گجپت سنگھ دی اولاد وچوں دوجی مونہیں دے سروپ سنگھ نوں گدی دین دا فیصلہ کیتا تاں نال ہی ایہہ فیصلہ سنا دتا کہ سروپ سنگھ نوں کیول اوہ علاقہ دینا منیا گیا جو راجا گجپت سنگھ دے ادھیکار ہیٹھ سی۔ باقی علاقے وچوں جتھے بہتا علاقہ انگریزی علاقے وچ شامل کر لیا گیا، اتھے رنجیت سنگھ ولوں ستلج توں اس پاسے کیتے دھاویاں دوران دبے علاقیاں وچوں جیند نوں دتے پنڈ رنجیت سنگھ نوں واپس کرن دا فیصلہ ہویا۔ اس فیصلے انوسار رنجیت سنگھ نوں ہلوارا، تلونڈی، ادھی مدکی اتے ادھا گیاسپرا دتا گیا۔ ایہہ چارے پنڈ دریا ستلج توں پورب دکھن ولّ وسے ہوئے سن۔