15 نومبر 1920 اکال تخت صاحب تے اکتر ہوئے سکھ مرجیوڑیاں نے شورمنی گرودوارہ پربندھک کمیٹی نوں ہوند وچ لیاندا۔ جس نوں سکھاں نے اپنی پیری دی کامیابی سمجھیا تے نال نال میری دی لوڑ وی محسوس وی کیتی۔ گرودوارہ پربندھک کمیٹی بناؤن سماں پنڈاں وچ تھاں تھاں جو چھوٹے جتھے ہوند وچ آئے جنہاں وچ خاص کرکے جتھا کھرا سودا، جتھا بابے دی بیر سیالکوٹ، جتھا پنجہ صاحب اتے جتھا صندلی بار لائلپر آدی خاص طور تے ورننیوگ ہن جاں ایہہ کہیئے کہ پنڈ وار جاں ضلع وار جاں علاقائی طور تے بنے ایہناں جتھیاں نے 14 دسمبر 1920 نوں اکٹھ کرکے شرومنی اکالی دل دے ناں دی جتھیبندی نوں جم دتا۔ گوردواریاں دی آزادی لئی جاندے جتھیاں وچوں اک جتھا وچوں اک جتھا ماسٹر سندر سنگھ لائلپوری دی اگوائی وچ لائلپور دے رہیس، س۔ ہرچند سنگھ لائلپوری نے گرودوارہ رکاب گنج صاحب دلی دی کندھ دے مورچے وچ بھیجیا سی اتے ایہناں دے گھر ہی تن جھبالیئے بھرا، س۔ سرمکھّ سنگھ، جسونت سنگھ اتے امر سنگھ وچوں س۔ سرمکھّ سنگھ نوں اکالی دل دا پہلا پردھان بنایا گیا سی۔ ایہہ اوہ دن سی جدوں سکھاں نے اکالی دل نوں اس آس نال ہوند وچ لیاؤندا سی کہ اج توں اکالی گردوارے غیر سکھاں جاں مہنتا دے قبضے وچوں خالی اتے آزاد کراؤنگے اتے پھر گردواریا دی راکھی وی کرنگے۔ نال نال سکھاں دے سیاسی مستقبل دے فیصلے لین دی ذمہ واری وی شرومنی اکالی دل دے اتے نیت کیتی گئی سی۔ کوئی شک نہیں بہت لما سماں اکالی سنگھاں نے پنتھ نوں سمرپت ہوکے ہر سماں سکھ پنتھ دی چڑھدی کلا اتے قوم دے اجلے مستقبل لئی وڈا رول ادا کیتا۔
سن 1929 وچ ہندوستان دی آزادی نوں لیکے موتی لال نہرو دی اگوائی وچ موتی لال نہرو دی اگوائی وچ بنی کمیٹی نے راوی کنپھرنس وچ اک رپورٹ پیش کرنی سی۔ جس وچ سکھاں نوں وکھری قوم وجوں مانتا نہ دے کے، سگوں بہت گنتی نال رلگڈّ کرکے سکھاں دی قومی ہوند نوں کھورا لاؤن لئی اک راجپالیسی چھپی ہوئی سی۔ لیکن اس ویلے دے اکالی دل دے پردھان بابا کھڑک سنگھ نوں جدوں اسدی بھنکھ پئی تاں اوہناں اس رپورٹ دا خلاف کرن دا اعلان کر دتا۔ جستے مہاتما گاندھی، جواہر لال نہرو (کانگرس دے نویں قومی پردھان)، پنڈت مدن موہن مالویا، سری ولبھ بھائی پٹیل، ڈاکٹر۔ راجندر پرشاد اتے مولانا آزاد نے چبرجی جا کے بابا کھڑک سنگھ دی منت کیتی اتے اس رپورٹ نوں مئتل کیتا اتے بابا جی نوں مناکے راوی کانفرنس وچ لے کے آئے۔ اس طرحاں اس ویلے اکالی دل نے قوم اپر ہو راے وڈے حملے نوں ڈھال بنکے روکیا۔ جس توں سکھ آگوآں دی شوی ہور نکھرکے ساہمنے آئی۔
اس پچھوں لنڈن وکھے سن 1931, 32 وچ ہوئیاں دو گول میز کانفرنساں وچ لارڈ ایل۔ایس۔ ایمری (سیارہ وزیر برٹش) دی اگوائی وچ س۔ جوگندر سنگھ کلیوالیئے، مہاراجہ بھپندر سنگھ پٹیالہ، س۔ بہادر شودیو سنگھ اوبرائے اتے س۔ اپانی سنگھ (اگھے لکھاری س۔ کھسونت سنگھ دے چاچا جی) سکھ نمائندیاں وجوں شامل ہوئے۔
سن 1935 وچ گورمنٹ آف انڈیا ایکٹ ہوند وچ آیا جس نوں اج دے بھارتی آئین دا پتری سروت جاں مول ادھار آکھیا جا سکدا اے۔ اس پچھوں اسے ایکٹ ماتحت انگیرجی حکومت نے پساور توں دلی تک دے پنجاب دیاں پنج ڈویژناں اتے تیہہ ضلعیاں وچ چون کرواؤن دا فیصلہ کیتا۔ جتھے سیٹاں دی ونڈ نوں تن، ہندو سکھ اتے مسلم دی بنیاد تے ونڈ کے سکھاں نوں تیتی سیٹاں، ہندواں نوں بونجا اتے مسلماناں نوں نبے سیٹاں دتیاں گئیا۔ بے شک اس ویلے دے اس مہاں پنجاب وچ سکھاں دی گنتی 13 فیصد سی پر اوہناں نوں 18 فیصد سیٹاں تے راکھویں کیتا گیا سی۔ ایویں ہی ہندواں دی گنتی 33 فیصد سی پر اوہناں لئی 30 سیٹاں رکھیا گئیاں سن۔ مسلماناں دی گنتی 56 فیصد ہون دے باو جود اوہناں نوں 52 فیصد سیٹاں دتیاں گئیاں سن۔ اتھے انگریز نے سکھ قوم وی گھٹ گنتی نوں مٹن توں بچاؤن لئی اجیاے قدم ویلے تے ضروری سمجھکے چکے سن۔ بھاویں کہ سکھ ہندووادی طاقتاں دے ڈھاے چڑھکے، انگیرجاں خلاف بغاوت کرن والیاں وچوں سبھ توں موہری سن۔
اس چون وچ اکالی 33 وچوں 23 سیٹاں جتکے یونینسٹ پارٹی دے 10 میمبر نال لیکے سر سکندر ہیات خان نوں وزیر اعلیٰ بناؤن وچ کامیاب ہوئے۔ سکھاں وچوں دو وزیر ینینسٹ پارٹی توں جتے س۔ جوگندر سنگھ مان (پیؤ س۔ سمرنجیت سنگھ مان) اتے سر سندر سنگھ مجیٹھیا بنے۔ ایہہ سرکار صرف دو سال تک ہی چل سکی۔ اس ویلے اونڈ بھارت دے نوں سوبیاں وچ سندھ پنجاب اتے بنگال نوں چھڈّ کے باقی سبھ تھائی کانگرس دی سرکار سی۔ لیکن اچانک عالمی لڑائی شروع ہو جان تے جدوں انگیرج حکومت نے بھارت وچوں فوجی بھرتی کرنی چاہیدی تاں کانگرسی آگوُ مہاتما گاندھی نے ساریاں سرکاراں توں استعفے دوا دتے کہ اسیں عالمی لڑائی وچ کسے روپ وچ وی حصہ نہیں لینا پر ماسٹر تارہ سنگھ اس ویلے دے اکالی پردھان نے پالیسی ورتدیاں مہاراجہ یادوندر سنگھ پٹیالہ دی پردھانگی ہیٹھ انڈین ڈفینس لیگ نام دی جتھیبندی بناکے انگیرجاں نوں فوج واسطے بھرتی دتی۔
اس طرحاں دو لکھ سکھ ہور فوج وچ بھرتی ہوئے اتے تن لکھ مسلمان وی بھرتی ہوئے۔ سکھاں وچوں منے پرمنے جرنیل جرنل ر بخش سنگھ، جرنل گربخش سنگھ بڈرکھاں، جنرل نرندر سنگھ، جرنل جے۔ایس۔ڈھلو اتے جرنل سپیرو ورگے اس بھرتی دی ہی دین سن۔ ماسٹر تارہ سنگھ نے کھدّ ذمہ واری وی نہ لئی تے بھرتی وی کروا کے دتی۔ اس عالمی لڑائی دی جت توں بعد سر چرچل اپنے گھر وچوں چون ہار گیا اتے سر ایٹلے برٹش دا وزیر اعظم بن گیا۔ جس نے اپنے خزانہ وزیر سٹیننپھرڈ کرپس اتے الیجیڈر نوں کمیشن بناکے بھارت بھیجیا۔ اس سمے 1946 وچ شملہ کانفرنس ہوئی۔ نال نال نومبر 1945 تو جنوری 1946 تک چونا دا کم وی چلدا رہا۔ جس وچ مسلم لیگ 85 سیٹاں جتن دے باو جود وی سرکار نہ بنا سکی۔ پر اکالی صرف 15 میبراں ایم۔ایل۔اے ہون تے وی کانگرس اتے یونینسٹاں نال رلکے سر خضر ہیات خان ٹوانا دی اگوائی ہیٹھ سرکار بناؤن وچ کامیاب ہو گئے۔
بے شک مسلم لیگ نے سر ٹوانا نوں پاکستان دے راہ وچ روڑا سمجھدیاں اوہناں دے ہتھ دھوکے مگر پے گئے۔ پنجاب وچ لڑائی جھگڑے اتے اگجنی دیاں وارداتا شروع ہوئیاں۔ ادھر انگریز نے وی بھارت دی انترم سرکار بنائی لارڈ ویبل نوں بدلکے ماؤٹّ بیٹن نوں لیاندا گیا۔ جسنے اعلان کیتا کہ می چھ مہینے وچ ہندوستان دی ڈور ہندوستانیاں دے ہتھ دے کے واپس چلا جانا اے۔ اس سرکار وچ پنج کانگرسی، پنج مسلم لیگ اک-اک سکھ عیسائی پارسی۔ ایگلو اڈیئن اتے دو پچھڑی جاتی دے میبر لئے گئے اتے جواہر لال نہرو دی اگوائی وچ 16 میبری بھارتی سرکار بنی۔
مارچ 1947 وچ مسلم لیگ نے دباء پا کے، جدو خضر ہیات ٹوانا تو استعفٰی لے لیا تاں اگست تک پنجاب وچ گورنی راج ہی رہا، پر اسے دوران ہندوستان آزاد وی ہو گیا۔ سن 1929 دی راوی کانفرنس دوران ہندو کانگرسی لیڈراں نے نعرہ دتا سی کہ آزادی آئیگا تاں بولی دی بنیاد تے صوبے بنائے جانگے۔ لیکن 1953 وچ بولی دی بنیاد تے سوبے بناؤن لئی سپریم کورٹ دے مکھ جج جسٹس سعید فضل علی دی اگوائی ہیٹھ سٹیٹ ری-آرگینائیجیشن کمیشن بنایا گیا۔ جسنے سپھارس کرکے پنجاب، جموں کاسمیر دلی یو۔پی، بہار، آسام، مغربی بنگال، آندھرا، تاملناڈو، کیرلا، کرناٹکا، بمبئی (مہاراشٹرا) راجستھان اتے مدھے پردیش دے صوبیا نوں مانتا دتی، پر نال ہی ایہہ کہہ دتا کہ پنجاب اتے بمبئی دوبھاشی صوبے رہنگے۔ پنجاب وچ دوجی بولی ہندی اتے ماہدیس وچ گجراتی دوجی بولی ہوویگی۔ اس سمے مہمقصد تو کیدری وزیر رہِ چکے سری نر ہری وشنوں گاڈگل پنجاب دے گورنر سن، اوہناں نے گورنری تو استعفٰی دے کے نہرو نوں ونگاریا کہ مہمقصد دی بولی دا فیصلہ مہمقصد دی گلیاں کرنگیاں تاں نہرو نے ترنت گجرات وکھرا صوبہ بناکے، اس سمے مہمقصد دے وزیر اعلیٰ مرارجی ڈسائی نوں کیدر وچ لیادا اتے وائی بی چوہان نوں وزیر اعلیٰ بنا دتا، پر پنجاب نوں سرحدی صوبہ قہقے اووے ہی لمکدا رہن دتا۔ اتھو پنجابی صوبے دی منگ زور پھڑ گئی۔ سکھ لا لا کردے بولی دے مگر پے گئے اتے اپنا تیجی قوم والا مدعا سدا لئی بھلّ گئے۔ سن 1955 وچ اکالی دل نے ماسٹر تارہ سنگھ دی پردھانگی ہیٹھ کیدر خلاف مورچہ لایا پر فیل ہو گیا۔ سن 1957 دیاں چونا آئیاں تاں اس سمے دے آگوآ نے اکالی دل ہی توڑ دتا اتے پنجاب دیاں اس سمے 154 سیٹاں وچو 26 سیٹاں لیکے چپّ کر گئے۔ لیکن ساریاں سیٹاں ہی جت گئے۔ ایہناں وچ ملوٹ تو س۔ روشنی سنگھ بادل وی پہلی واری ودھانکار وجو جتے سن۔ دھوری تو س۔ جسدیو سنگھ سندھو، نہال سنگھ والا تو س۔ گرمیت سنگھ براڑ، موگا تو جگراج سنگھ گل نواں شہر تو ہرگرناد سنگھ، کپرتھلا تو روح سنگھ پھلور تو س۔ ادم سنگھ، حصہ سنگھ پوری، کرالی تو شہد بھائی بے انت سنگھ دے ماسڑ ماسٹر پرتاپ سنگھ کرالی، امرنتسر سول لائن سروپ سنگھ، ملوٹ راکھوے تو صوبیدار تیجا سنگھ، سرہند تو جسٹس گرنام سنگھ، دسہا تو گیانی کرتار سنگھ، گرداس پور دھالیوال تو گربخش سنگھ رندھاوا، ڈیرہ بابا نانک تو مکھن سنگھ ہرووال، فتح گڑھ چوڑیاں تو جتھیدار گرمیج سنگھ، جنڈیالا گرو تو تارہ سنگھ لائلپری شری ہرگوبندپر صاحب تو ہربنس سنگھ گھمن، مکتسر تو بابا حصہ سنگھ، دھرمکوٹ تو س۔ مختیار سنگھ راکھواں، سنام جتھیدار پریتم سنگھ گزراں راکھوے تو پریتم سنگھ ساہوکے، سنگرور تو جتھیدار جگیر سنگھ پھگوالا، برنالہ تو س۔ کرتار سنگھ دیوانہ شامل سن۔
س۔ پرتاپ سنگھ کیرو دی وزیر اعلیٰ شپّ ہیٹھ ستّ کانگرسی اتے دو اکالی وزیر بنے۔ پر سبندھا وچ تیرڑ آ جان کرکے سن 1959 وچ ماسٹر تارہ سنگھ نے سارے اکالیاں نوں سرکار وچو باہر آؤنا سدا دتا تاں 26 وچو صرف 5 ایم۔ایل۔اے۔ س۔ سروپ سنگھ، روح سنگھ، ہرگرناد سنگھ، ادم سنگھ، بھار سنگھ پوری اتے ماسٹر پرتاپ سنگھ کرالی ہی پردھان دا حکم منکے باہر آئے۔ روشنی سنگھ بادل سمیت باقی 21 گداری کر گئے۔ اس طرحاں ہی لوک سبھا دے میبراں س۔ اجیت سنگھ سرحدی، بہادر سنگھ، حکم سنگھ اتے اجیت سنگھ وچو کسے وی نے اسیتپھا نہ دتا۔ اس سمے اک طرحاں اکالی دل دی حالت بہت پتلی پے چکی سی۔ پر ماسٹر تارہ سنگھ نے پھر اکالی دل دا مڑقیام کیتا تاں س۔ سروپ سنگھ نوں سینئر میت پردھان، ماسٹر پرتاپ سنگھ کرالی میت پردھان س۔ روح سنگھ اتے ہرگرناد سنگھ دواے جنرل سیکٹری کھجاننچی س۔ ادم سنگھ، حصہ سنگھ پوری نوں بنایا گیا۔ پر باقی دی ورکنگ کمیٹی بناؤن لئی 16 بندے وی پورے نہی سن تاں اس سمے پروفیسر: بھرپر سنگھ اتے پرنسپل ستبیر سنگھ نوں سیکٹری بناکے جتھیدار گرچرن سنگھ ٹوہڑا ورگیاں نوں اکالی دل وچ شامل ہو کے ورکنگ کمیٹی بنن دا موقع ملیا۔ پر اس ٹٹے بھجے اکالی دل نے پنتھک سوچ تے پہرہ دندیاں 1960 دی شرومنی کمیٹی چون وچ پرتاپ سنگھ کیرو، حکم سنگھ اتے سرحدی ولو بنائے سادھ سنگت بورڈ نوں بری طرحاں ہار دیکے شورمنی کمیٹی دیاں 140 وچو 134 سیٹاں اتے جت حاصل کرکے ماسٹر تارہ سنگھ نوں شورمنی کمیٹی دا پردھان بنا لیا۔ اس سمے طاقتور ہوکے اکالی دل نے کیدر خلاف 1960 دا مورچہ لایا جس وچ 60 ہزار دے قریب گرفتاریاں ہوئیاں۔ ماسٹر تارہ سنگھ اتے سنت فتح سنگھ نے واری واری تن وار مرنورت رکھکے وچالے چھڈیا۔ ادھر سروپ سنگھ نے بغاوت کر دتی۔ جس کرکے مورچہ فیل ہو گیا اتے اس سمے دے ادور تخت دے جتھیدار اچھر سنگھ نے سارے لیڈراں نوں تنخواہ وی لائی۔
اس پچھو اگست 1961 وچ سنت فتح سنگھ اکالی دل دے سینئر میت پردھان ہندے ہوئے آپسی اختلاف بے شک سکھراں تے سن۔ پر 1962 دی چون وچ رلکے تکڑی جت حاصل کرکے جسٹس گرنام سنگھ نوں ورتکنیک دھر دا لیڈر بنا لیا۔ پر وزیر اعلیٰ کیرو نے س۔ لچھمن سنگھ نوں چھڈکے سنت فتح سنگھ دے کہن تے سنت سرجیت سنگھ تھیڑی (مانسا) نوں ڈپٹی لیڈر بنایا۔
سن 1964 وچ سنت فتح سنگھ نے وکھرا دل بنا لیا تاں 1965 دیاں شرومنی کمیٹی چونا وچ سنت دل 90 اتے ماسٹر دل 50 سیٹاں جتیاں۔ اس سمے ہند پاک یودھّ وی ہو رہا سی۔ اندرا گاندھی نے 9 مارچ 1966 نوں کانگرس ورکنگ کمیٹی وچ پاس کر دتا کہ پنجابی صوبہ 1 نومبر تو بن جاویگا۔ پر نال ہی چپّ چپیتے ہریانہ اتے ہماچل وی بنا دتے سن 1967 وچ س۔ مہیندر سنگھ سرگودھیا دے گھر گرونانک آئل ملّ کھنہ وکھے بیٹھکے جسٹس گرنام سنگھ نوں وزیر اعلیٰ بناؤن دا اعلان کیتا گیا سی۔ 22 نومبر 1967 نوں ماسٹر تارہ سنگھ دے ادور چلاؤن والے دن ہی س۔ لچھمن سنگھ نے بغاوت کر دتی سی تے ایہہ سرکار ڈگدی ڈھہندی اگست 1968 تک چلی اتے پھر صدر راج لاگوُ ہو گیا۔ چھ اکتوبر 1968 نوں سنت دل اتے ماسٹر دل دی ایکتا دی گل چلی جس وچ سنت دل ولو جتھیدار گرچرن سنگھ ٹوہڑا، جتھیدار موہن سنگھ تڑ، جتھیدار جاگر سنگھ الفت (ہریانہ) اتے جتھیدار جیون سنگھ عمرہ ننگل شامل سن۔ ماسٹر دل ولو س۔ ہرگرناد سنگھ، س۔ کپور سنگھ، س۔ کرپال سنگھ چکّ شیریوالا تے جتھیدار سنتوکھ سنگھ دلی اتے آل انڈیاں سکھ فیڈریشن دے پردھان س۔ جسونت سنگھ مان شامل سن۔ اس موقعے س۔ بھگوان سنگھ دانیوالیا ڈی۔آئی۔جی، سی۔آئی۔ڈی دی پشینگوئی مطابق چار میبر چکّ شیروالا جتھیدار سنتوکھ سنگھ، جتھیدار عمرہ ننگل اتے جتھیدار الفت این موقعے تے غائب ہو گئے۔ پھر باقی دے پنجہ نوں اکثریت منکے فیصلہ کیتا گیا جس مطابق سنت فتح سنگھ پردھان، سردار کپور سنگھ آئی۔سی۔ایس، سینئر میت پردھان موہن سنگھ تڑ میت پردھان ، روح سنگھ اتے عمرہ ننگل جنرل سیکٹری باقی دے 16 ورکنگ کمیٹی میبراں وچو 10 سنت دل اتے 6 ماسٹر دل دے شامل کیتے گئے۔ اس پچھو سن 1969 وچ آئی چون وچ اکالی 46 سیٹاں جتکے جنسنگھ دیاں 9 سیٹاں دی مدد لیکے 104 میبری ہاؤس وچ اکثریت نال سرکار بناکے دوجی وار جسٹس گرنام سنگھ نوں وزیر اعلیٰ بناؤن وچ کامیاب ہو گئے۔
15 اگست 1978 نوں شہید س۔ فلسفہ سنگھ نے مرنورت شروع دتا اتے 27 اکتوبر 1968 نوں پنجابی صوبے لئی ججھدے شہیدی پا گئے۔ 23 مارچ 1970 نوں کیدر نے س۔ گرنام سنگھ دی سرکار ساجس کرکے تڑوا دتی اتے 28 مارچ 1970 نوں س۔ روشنی سنگھ بادل نے پہلی وار پنجاب دی وزیر اعلیٰ وجو سوہّ چکّ لئی۔ شاید اکالی اتہاس اتے سکھ دور وچ ایہہ دن سبھ تو منہوس دن سی۔ جس دن اک اجیہا انسان پنجاب دا آگوُ بنیا جہڑا ہولی ہولی پنجاب اتے سکھ پنتھ دی بربادی کرکے اکالی دل اتے پنجاب نوں دھراتل تک لے گیا اے۔ ایہہ سرکار وی مئی 1971 تک ہی چلی۔ پھر صدر راج لاگوُ ہو گیا۔ سن 1972 وچ اکالی دل صرف 32 سیٹاں جت سکیا اتے گیانی ذیل سنگھ پنجاب دے وزیر اعلیٰ بنے۔ 25 جون 1975 نوں ایمرجنسی لاگوُ کر دتی گئی باقی دیش نال اکالیاں نے موہری ہو کے ایمرجنسی خلاف مورچہ لا دتا۔ سارے وڈے اکالی لیڈراں نوں دور دراڈے جیلھاں وچ بند کیتا گیا۔ پر سارے اکالی نظربندی دوران 1977 دیاں لوک سبھا اتے صوبائی اسمبلی چونا وچ ہونجھا پھر جت حاصل کر گئے۔ کیدر وچ اکالی جنسنگھ سرکار اتے پنجاب وچ پھر س۔ بادل وزیر اعلیٰ بنے۔
پر 13 اپریل 1978 نوں س۔ بادل دے وزیر اعلیٰ ہندیا نرنکاریاں ولو وساکھی والے دن 13 سنگھ شہید کر دتے گئے۔ س۔ بادل دی سرکار نے نرنکاریاں نوں کیس بناؤن دی تھاں پنجاب وچو بچکے نکلن وچ پوری مدد کیتی۔ اس پچھو ہوئی چون وچ اکالی دل ہار گیا اتے س۔ دربارا سنگھ وزیر اعلیٰ بنے۔ اکالی دل نے صوبیا لئی ودھ ادھیکاراں واسطے سری آنندپور صاحب متے نوں لیکے 4 اگست 1982 نوں دھرمیدّ مورچہ شروع کر دتا۔ جس وچ لکھاں سکھاں نے گرپھتاریاں دتیاں سنت ہرچند سنگھ لوگووال دی پردھانگی ہیٹھ سنت جرنیل سنگھ بھنڈراوالیاں سمیت سبھ نے پورا یوگدان پایا۔ سکھاں دی اتے خاص کرکے اکالی دل دی چڑھت تو کھجھکے کیدر دی کانگرس سرکار نے جون 1984 وچ ساکہ نیلا تارہ عمل وچ لیاکے پنجاب نوں تباہ کرکے رکھ دتا۔ 20 اگست 1985 وچ سنت ہرچند سنگھ لوگووال دا قتل ہو گیا تے 29 ستمبر نوں س۔ سرجیت سنگھ برنالہ دی اگوائی وچ اکالی سرکار بنی جو سکھاں دے ججباتا دی ترجمانی نہ کر سکی۔ پر ایہہ سرکار وی 11 اپریل 1987 وچ چلدی کر دتی۔ پنج سال صدر راج تو بعد پنجاب وچ کھاڑکو دور دے چلدیاں اکالی بائیکاٹ دے چکرویو وچ پھس گئے اتے 1992 وچ بے انت سنگھ وزیر اعلیٰ بن گیا۔ سکھاں تے ظلم دی اک وار پھر انتہا ہو گئے۔
اکھر بے انت سنگھ دا قتل ہویا س۔ ہرچرن سنگھ براڑ تے بیبی بھٹھل وارو واری وزیر اعلیٰ بنے۔ اسے دوران 1994 وچ دھڑیاں وچ وچر رہے اکالی دلاں نوں اک کرن لئی اس سمے دے ادور تخت دے جتھیدار پو: منجیت سنگھ نے آواز ماری تاں س۔ سرجیت سنگھ برنالہ جتھیدار ٹوہڑا، سمرنجیت سنگھ مان، کیپٹن امریندر سنگھ، بھائی منجیت سنگھ، کرنل جسمیل سنگھ والا آدک تاں اپنے دل بھنگ کرن لئی راضی ہو گئے۔ پر س۔ روشنی سنگھ بادل نے ادور تخت خلاف بغاوت کرکے اپنا دل بھنگ کرن تو صاف ناہ کر دتی۔ اس طرحاں جتھیدار ادور تخت نے باقی سبھ دا ایکا کروا کے اکالی دل امرتسر ہودّ وچ لیاندا۔ اس سمے س۔ روشنی سنگھ بادل نوں اس ویلے ہور بل ملیا جدو سرومنی کمیٹی دی چون دوران جتھیدار ٹوہڑا نے صرف چوتھا حصہ سیٹاں منگ کے ہتھیار سٹ دتے۔ نال ہی ہندوستانی سسٹم اتے کامریڈ ہرکرشن سنگھ سرجیت دی سانجھی پالیسی ماتحت 25 جولائی 1996 نوں روشنی سنگھ بادل نے موگا کانفرنس وچ اکالی دل نوں سکھاں دی پارٹی دی بجائے پنجابی پارٹی ہون دا اعلان کرکے پنتھک پرمپراواں دا بھوگ پا دتا۔
اس پچھو 1999 دے 300 سالاں خالصہ صدی دا بھگواں کرن کرکے سکھاں دی ہودّ نوں خطرے وچ پا دتا۔ س۔ بادل نے اس سمے ایہہ محسوس کر لیا کہ جیکر مے لمے سمے لئی پنجاب تے راج کرنا اے جاں اکالی دل دے اپنا خاندانی قبضہ پکا رکھنا اے تاں شرومنی گرولوں پربندھک کمیٹی تے قبضہ جماؤنا لازمی اے۔ اس لئی شام دام دنڈ بھید دی پالیسی اپناکے ہر حیلے شرومنی کمیٹی چوناں جتیاں اتے تکھتاں دے جتھیداراں سمیت سبھ نوں اپنی جیب وچ پا لیا۔
ایہہ پہلا موقع سی جدو اکالی منتریاں تے اکالی وزیر اعلیٰ اپر رسوت کھوری دے الجام لگے ہون اتے شرومنی کمیٹی چوناں وچ شراب اتے پیسے دی کھلھی ورتو ہوئی ہووے۔ سکھ اتہاس وچ ایہہ وی س۔ بادل دے اکالی دل دے حصے آیا اے کہ پنجاب وچ پنتھک سراکر ہندیاں سکھاں تے ظلم ہوئے ہون۔ سکھاں نوں بادل دی پولیس نے گولیاں مارکے شہید کیتا ہووے۔ سکھ وردھی ڈیریدار سرعام سکھی پرچار وچ رکاوٹ کھڑیاں کردے ہون سکھ نیا لئی در در بھٹک راے ہون ۔ گرو گرنتھ صاحب دی بے ادبی ہو رہی اے ،شرومنی کمیٹی دا جو ہال اے سبھ دے ساہمنے اے ،تکھتا دے جتھیدار کوے ناگپوری فیصلے سکھا اتے ٹھوس راے ہن ،اکالی دل دے ورکرا دا دوجیا پارٹیا ورگا آچرن اتے کارجسٹائل بن چکی اے،آر۔ایس۔ایس۔ ساڈے گھر دی دھنی تک آ پہنچی اے پر اس سبھ کسے دا ذمہ وار س۔روشنی سنگھ بادل اتے اس دا پروار ہی اے جہنا نے اکالی دل نوں پنتھ دی گود وچو کڈھکے،اپنے گھر وچ قید کر لیا اے اج دا دن 14 دسمبر 1920 نوں اک تریخی دن وجو درج ہویا سی پر تن کو سال بعد اکالی دل دی پہلی صدی آ رہی اے ، لیکھا ہووےگا تا پتہ لگے گا کہ سکھا دی سیاسی نمائندا جتھیبندی پنتھ تو پروار تک محدود ہو کے دم توڑ رہی اے۔
کوئی تبصرے نہیں:
ایک تبصرہ شائع کریں